Jak być aktywnym w mieście. Scenariusze dla nauczycieli i nauczycielek

Gdzie, jak nie w szkole warto uczyć istoty samorządności i aktywności obywatelskiej? Dzięki szkole przyszły pełnoletni mieszkaniec czy mieszkanka gminy ma szansę wcześniej zrozumieć, jak ważne jest zaangażowanie w życie samorządu terytorialnego i podejmowanie działań na rzecz najbliższego otoczenia. Szkoła może być jednym z kluczowych miejsc tworzenia samorządu rozumianego jako wspólnota mieszkańców, którzy decydują o  najważniejszych lokalnych sprawach. 

Stworzyliśmy zestaw materiałów do prowadzenia zajęć wokół tematu aktywnego angażowania młodzieży na rzecz swojego miasta lub gminy. Ich podstawowym celem jest zaangażowanie w proces budżetu obywatelskiego (BO), ale zachęcamy do śmiałego wykorzystania poszczególnych lekcji również do rozmowy o konsultacjach, samorządzie lokalnym czy młodzieżowej radzie. Materiały przeznaczone są do wykorzystania z uczniami i uczennicami w wieku 12-19 lat.

Nasze materiały wypracowane zostały podczas trzech edycji projektu „Samorządna młodzież”, które realizowaliśmy na zlecenie m.st. Warszawy. Celem projektów było zwiększenie udziału młodzieży w BO. Działania prowadziliśmy w kilkunastu stołecznych szkołach podstawowych i ponadpodstawowych. Choć przedstawiane scenariusze odwołują się do warszawskiego BO, z niedużymi modyfikacjami można je stosować w każdym mieście i każdej gminie, gdzie prowadzi się różnego typu procesy partycypacyjne. 

Na materiały składa się pięć scenariuszy i załączniki zawierające pomoce dydaktyczne. Scenariusze układają się w ciąg, którego początkiem jest wyjaśnienie, czym w ogóle jest samorząd terytorialny, a zakończeniem – stworzenie wstępnych pomysłów, które można zgłosić w ramach BO. Dodatkowo, do każdego scenariusza nagraliśmy podcast, który bardziej szczegółowo opisuje poruszaną w nim tematykę i narzędzia.

Przed skorzystaniem z naszych scenariuszy, warto przyjrzeć się, jak i czy w ogóle w danym mieście czy gminie działa BO. Cykl lekcji i narzędzia można dostosować do harmonogramu i regulaminu BO, tak by uczniowie i uczennice rzeczywiście mogli złożyć swoje pomysły na działanie w jego ramach. 

Cykl zajęć można przeprowadzić również bez dostosowywania do harmonogramu BO. Wtedy ich celem mogłoby być przede wszystkim pokazanie, czym jest samorządność i zaangażowanie obywatelskie (w takiej sytuacji można zastosować pierwsze trzy scenariusze lekcji oraz fragmenty scenariusza dotyczącego samego BO). Wiele gmin posiada też inne niż BO instrumenty angażowania mieszkańców – zachęcamy do dowolnego modyfikowania scenariuszy pod kątem prowadzonych w danym mieście czy gminie procesów, np. inicjatywy lokalnej czy konsultacji społecznych. Scenariusze można też wykorzystać do zachęcania młodych ludzi do wpływania na życie swojego samorządu, np. poprzez śledzenie obrad rady miasta czy gminy, udział w młodzieżowej radzie czy radzie osiedla, obserwowanie prasy lokalnej i zaangażowanie w dziennikarstwo obywatelskie.

Cykl zajęć może być pomysłem na realizację tzw. godzin wychowawczych, stanowić element zajęć na WOS-ie lub kółka zainteresowań bądź zadanie dla osób ze szkolnego samorządu.

Projekt „Samorządna młodzież na Żoliborzu i w Śródmieściu” był realizowany w ramach Programu „Młoda Warszawa. Miasto z klimatem dla młodych 2016-2020”.