• Przejdź do menu głównego
• Przejdź do treści
• Przejdź do stopki

Raport podsumowuje wiedzę zgromadzoną w ramach badania Technologie dla III sektora i społeczności lokalnych, które zrealizowaliśmy w 2011 r. dla Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności.

Raport poświęcony jest trzem obszarom – organizacjom pozarządowym, technologiom i  społecznościom lokalnym. Poszczególne jego części dotyczą punktów styku dwóch z nich:  technologii w organizacjach pozarządowych, technologii w społecznościach lokalnych oraz organizacji pozarządowych w społecznościach lokalnych.

„Stolik zarezerwowany” Tabliczka z takim napisem wisiała w kawiarni Ziemiańskiej nad “prywatnym” stolikiem malarzy z ASP. Brutalny komunikat ozdobiony był namalowaną na ścianie filiżanką kawy z przytwierdzoną prawdziwą łyżeczką. Autorem awangardowej instalacji był prekursor nowoczesnego plakatu Tadeusz Gronowski.

Symbolika zawarta w tym obrazku z lat dwudziestych łączy wszystkie ważniejsze stołeczne kawiarnie ostatnich dwóch wieków. Tak się bowiem w Warszawie złożyło, że przy jednym stole znajdywało się zawsze miejsce jednocześnie dla sztywnej hierarchii i elitarności, jak i dla twórczego nonkonformizmu.

Wybrane przez nas lokale łączy fakt, że każdy z nich miał swoje „pięć minut”. Niektóre na krótki czas stawały się przestrzenią, dla wydarzeń, które promieniowały na całe miasto, a czasem nawet na cały kraj. Bywały też lokale – wyspy, które w ciężkich czasach na małej przestrzeni potrafiły zamknąć i udostępnić dla wybrańców odrobinę wolności. W jednym i drugim przypadku artystyczny ferment i społeczna energia kumulowały się w tych miejscach zupełnie „niechcący” – bez pieniędzy, programów czy wsparcia wielkich instytucji.

Takich lokali w historii miasta było wiele, my przypominamy tylko kilkanaście najważniejszych; są wśród nich miejsca, w których spotykali się warszawscy romantycy, gdzie knuto powstańcze spiski, gdzie przesiadywali skamandryci, gdzie zakotwiczyli się mniej lub bardziej „niepokorni” pisarze PRL-u. Nie jesteśmy w stanie oprzeć się mitowi artystycznej wolności i intelektualnego fermentu. Ale staramy się zachować odrobinę zdrowego sceptycyzmu – pytając o to, na ile „buntownicy” mieli realny wpływ na rzeczywistość i czy kawiarniany stolik nie jest przypadkiem zbyt zamkniętą instytucją, by wywoływać rzeczywistą rewolucję.
/ze wstępu/

Celem projektu było przygotowanie i przetestowanie innowacyjnego modelu wspomagania procesu tworzenia polityk publicznych oraz sposobów poszukiwania praktycznych rozwiązań dla problemów, które pojawiają się w trakcie ich realizacji. Jego istotą było specyficzne połączenie wielosektorowości, partycypacji, innowacji.

Istotą testowanej przez nas metodologii było uznanie uzupełniających się kompetencji różnych interesariuszy, a nie tylko ekspertów w definiowaniu problemów, projektowaniu innowacyjnych rozwiązań (co-design) oraz sugerowaniu działań.

W fazie przygotowawczej projektu przeprowadziliśmy przegląd technik typu collective problem solving. Natomiast w fazie pilotażowej na kilku wybranych zagadnieniach przetestowaliśmy przygotowaną przez nas metodologię. Wykorzystaliśmy ją m.in. do wypracowania propozycji:

• zasad korzystania z bezpłatnego czasu antenowego na kampanie społeczne w mediach publicznych przez organizacje pożytku publicznego (proces organizowany wspólnie z Krajową Radą Radiofonii i Telewizji oraz Departament Pożytku Publicznego MPiPS);
• sposobu wyboru projektów finansowanych w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (proces organizowany wspólnie z Departamentem EFS Ministerstwa Rozwoju Regionalnego);
• operacjonalizacji tzw. mechanizmu rozwoju kierowanego przez społeczność (proces organizowany wspólnie z Departamentem EFS Ministerstwa Rozwoju Regionalnego).

W każdym z tych przypadków przeprowadziliśmy cały proces – od diagnozy problemu, poprzez prace analityczne, warsztat diagnostyczny, warsztaty co-design po przygotowanie scenariuszy rozwiązań.

W ramach projektu uruchomiliśmy także stronę, na której prezentowaliśmy m.in. wszystkie przeprowadzone przez nas procesy.

Projekt realizowaliśmy dzięki wsparciu z Trust for Civil Society in Central and Eastern Europe.

Celem projektu, który realizowaliśmy jako partner Stowarzyszenia Klon/Jawor, było wypracowanie metod i narzędzi ułatwiających włączanie obywateli i organizacji pozarządowych w politykę publiczną bazującą na danych.

W ramach projektu wspieraliśmy trzy lokalne samorządy w realizacji procesów partycypacyjnych (włączających mieszkańców i/lub lokalne organizacje pozarządowe). Wspólnie z nimi zaplanowaliśmy i przeprowadziliśmy procesy partycypacyjnego przygotowania trzech różnych dokumentów strategicznych:

• Programu Współpracy samorządu lokalnego z organizacjami pozarządowymi w Płocku,
• Planu działań wobec osób starszych w Gdyni (przy wykorzystaniu m.in. techniki panelu obywatelskiego oraz spacerów badawczych)
• Lokalnego Programu Profilaktyki Zachowań Ryzykownych i Przeciwdziałania Przemocy na warszawskiej Woli.

Podsumowaniem tych pilotażowych procesów jest publikacja “Przewodnik wspólnego planowania”.

W ramach projektu Stocznia przygotowała także kurs “Rzecznictwo oparte o dowody”, którego uczestnikami byli przedstawiciele organizacji rzeczniczych. Jego podsumowaniem jest publikacja “Mów do rzeczy. Jak korzystać z danych w działaniach rzeczniczych?”.

Projekt realizowaliśmy dzięki wsparciu wsparciu Szwajcarii w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej.

W ramach projektu opracowaliśmy i przetestowaliśmy model angażowania w działanie mieszkańców miast – program wolontariatu miejskiego.

W trakcie projektu zbadaliśmy europejskie i światowe modele wolontaryjnego angażowania mieszkańców miast w sprawy dotyczące ich okolicy, najbliższego sąsiedztwa i przestrzeni miejskiej.

Na podstawie przeprowadzonej analizy i konsultacji z przedstawicielami jednostek miejskich oraz działających na terenie miasta i na jego rzecz organizacji pozarządowych, opracowaliśmy koncepcję – model wolontariatu miejskiego. Następnie przeprowadziliśmy półtoraroczny pilotaż programu. Wypracowany model mogą zaadaptować miasta oraz organizacje pozarządowe angażujące wolontariuszy.

Realizację programu wolontariatu miejskiego wspierał dedykowany temu przedsięwzięciu portal www.ochotnicy.waw.pl (w kolejnych latach gruntownie przebudowany).

W ramach programu pilotażowego  przygotowaliśmy i przeprowadziliśmy kilkuetapową akcję promocyjną wolontariatu miejskiego, opierając się na strategii dotarcia do różnych grup społecznych w Warszawie. Wykorzystując różne formy przekazu staraliśmy się promować inny, niż tylko pomocowy, wizerunek wolontariatu. Promowaliśmy wolontariat jako element codziennych aktywności dających każdemu możliwość zaangażowania się, inspiracji, podnoszenia lub zdobywania nowych umiejętności czy kwalifikacji. Chcieliśmy także pokazać, że wolontariat to po prostu ciekawa forma spędzenia czasu wolnego.

Kontynuacją działań podjętych w ramach projektu, było kolejne przedsięwzięcie „Ochotnicy Warszawscy”, które realizowaliśmy w latach 2014-2015.

Projekt realizowaliśmy przy wsparciu finansowym udzielonym w ramach Funduszu Inicjatyw Obywatelskich oraz Miasta st. Warszawy

Przedmiotem ewaluacji był wpływ uczestników Programu Liderzy PAFW na społeczności, w których żyją i pracują – jego zakres, mechanizmy, efekty.

Program Liderzy PAFW skierowany jest przede wszystkim do aktywnych uczestników lokalnych projektów finansowanych w ramach różnych programów Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności. Prowadzony jest przez  Fundację Szkoła Liderów. Podstawowym celem Programu jest wzmocnienie i rozwinięcie kompetencji liderskich uczestników, tak aby potrafili rozpoznawać potrzeby społeczności lokalnej, planować i przeprowadzać w niej zmiany, by świadomi swoich wartości i celów, skutecznie komunikowali się z otoczeniem, angażowali ludzi i motywowali ich do działania, potrafili zbudować zespół.

Ewaluacja składała się z dwóch etapów: przygotowania i właściwej realizacji badania.

W ramach przygotowania wspólnie z zespołem Szkoły Liderów, przedstawicielami liderów i tutorów programu odtworzyliśmy zostały założenia dotyczące efektów programu (tzw. teorię wpływu lidera). Przeprowadziliśmy także analizy typu desk research dotyczące metodologii badań ewaluacyjnych programów liderskich.

Z kolei etap realizacji badania objął dwa rodzaje badań: jakościowe (studia przypadków przeprowadzane w trzynastu społecznościach, w których działają liderzy PAFW) oraz ilościowe (ankieta internetowa kierowana do wszystkich absolwentów sześciu edycji programu, w której wzięło w udział 247 liderów).

Badanie objęło uczestników Programu Liderzy PAFW z edycji I-VI (ilościowe i jakościowe), ale także osoby w jakiś sposób z nimi związane: współpracowników, uczestników ich przedsięwzięć, partnerów, ważnych członków społeczności, w których pracują liderzy (jakościowe).

Podsumowaniem badania jest raport „Wizjonerzy działacze brokerzy zasobów„.

W ramach projektu Miasto Społeczne Warszawa staraliśmy się przypomnieć, że zaangażowanie społeczne i aktywne zmienianie otoczenia to ważna część składowa warszawskiej tożsamości. Pokazywaliśmy, że Warszawa jest wyjątkowa także dzięki kolejnym pokoleniom osób, którym „chciało się” działać: tworzyć stowarzyszenia i komitety, edukować młodzież, kolekcjonować książki, oddolnymi siłami wznosić imponujące publiczne gmachy, gasić pożary i spiskować.

Głównym efektem projektu jest strona internetowa www.miastospoleczne.stocznia.org.pl, którą tworzy ponad sto sylwetek dawnych społeczników, opisów organizacji oraz oznaczonych w przestrzeni Warszawy „społecznikowskich śladów”. Oprócz tego w trakcie trzech edycji projektu (realizowanych w latach 2009-2011) nagrywaliśmy wywiady wspomnieniowe oraz prowadziliśmy lekcje w szkołach. Odbyło się też kilkanaście spotkań otwartych w formie debaty, prelekcji, spaceru, seansu filmowego czy wycieczki.

Celem ewaluacji była odpowiedź na pytanie, w jakim stopniu działania zaplanowane w ramach polskich obchodów Europejskiego Roku Wolontariatu 2011 były zgodne ze wskazaniami Decyzji Rady Unii Europejskiej oraz uzyskanie pogłębionej wiedzy na temat stopnia realizacji celów założonych w Krajowym Planie Działania, czyli dokumencie wypracowanym przez przedstawicieli Departamentu Pożytku Publicznego MPiPS przy współudziale organizacji pozarządowych oraz pracowników innych ministerstw.

Efektem projektu badawczego jest raport zawierający wnioski dotyczące organizacji obchodów Roku Wolontariatu w Polsce oraz sugestie i wskazówki dla organizatorów kolejnych Lat Tematycznych.

Przeprowadzona przez nas ewaluacja składała się z kilku komponentów:

Ewaluacja przyniosła generalny wniosek o spójności celów i działań realizowanych w trakcie ERW 2011 w Polsce z decyzjami Rady UE, przy czym potencjał Roku Tematycznego do promowania idei wolontariatu i aktywności społecznej mógł zostać szerzej i pełniej wykorzystany. Na podstawie badania została zidentyfikowana Dobra Praktyka – współpracy międzysektorowej zainicjowanej przez przedstawicieli MPiPS.

Projekt „Niewidzialne Dzieci”, realizowany przez Fundację Rozwoju Dzieci im. Jana Amosa Komeńskiego i Fundację i Fundację Dzieci Niczyje, miał na celu przeciwdziałanie izolacji i wykluczeniu społecznemu dzieci w wieku 0-6 lat na terenach wiejskich. Jego istotą było wdrożenie i przetestowanie systemu zapewniającego zaspokajanie najważniejszych potrzeb rozwojowo-edukacyjnych małych dzieci w wiejskich społecznościach lokalnych.

W ramach tego projektu uczestniczyliśmy w pracach zespołu ekspertów, wspieraliśmy FRD w wyborze gmin do projektu, przygotowaliśmy materiały i przeprowadziliśmy szkolenia z zakresu diagnozy partycypacyjnej gmin, a także opracowaliśmy dokument, którego celem było zdiagnozowanie sytuacji małych dzieci na obszarach wiejsko-miejskich. Ponadto prowadziliśmy bieżącą ewaluacją projektu – sprawdzaliśmy możliwości transferu modelu wypracowanego w projekcie oraz przeprowadziliśmy badanie świadomości sytuacji wykluczenia małych dzieci.

Badanie zrealizowaliśmy na zlecenie Fundacji Dobra Sieć jako element kampanii społecznej „Kluczowe wartości wolontariatu”, prowadzonej z okazji obchodów Europejskiego Roku Wolontariatu.

Celem kampanii było podniesienie świadomości opinii społecznej na temat wartości i społecznie doniosłej roli wolontariatu, jak również promowanie jego różnorodnych form. Poprzez pokazanie realnych sylwetek i historii wolontariuszy zachęcano  innych do angażowania się w działania społeczne. Dodatkowym celem było poszerzanie definicji wolontariatu, pokazanie jak wiele działań i aktywności mieści się w tym pojęciu. Razem z przedstawicielami różnorodnych środowisk wolontariackich odkrywaliśmy jakie wartości nimi kierują i motywują.

Zrealizowaliśmy szeroko zakrojone badanie jakościowe różnorodnych form wolontariatu. Od czerwca do sierpnia 2011 w wywiadach grupowych udział wzięło 180 wolontariuszy z całej Polski, reprezentujących m.in. wolontariat studencki, pracowniczy, medyczny, na rzecz przyrody, hospicyjny etc.

Podczas badania zbierany był materiał fotograficzny. Wystawa z portretami wolontariuszy stanęła przy stacji metra Centrum w Warszawie. Zdjęcia można obejrzeć tutaj >>

Ponadto Stocznia zaprezentowała wyniki badań podczas ogólnopolskiej debaty kończącej projekt i poświęconej wolontariatowi: różnorodności jego form i towarzyszących mu wartości. W debacie wzięli udział wolontariusze reprezentujący szerokie spectrum aktywności społecznych, eksperci oraz dziennikarze społeczni, którzy moderowali mini-warsztaty zrealizowane podczas debaty.